با فرزندمان در سنین مختلف چگونه صحبت کنیم؟
بهمن 29, 1398
آیا شما بدون اینکه خودتان بدانید افسرده‌اید؟
بهمن 29, 1398
چگونه فرزندمان را از عادت‌های نامطلوبش رها کنیم؟
دروغ گفتن در کودکان، در حقیقت نشانه این است که کودکتان در حال کسب مهارت‌های مهم اجتماعی است زیرا همان‌طور که مطالعات نشان می‌دهند دروغ گفتن با همدلی، مشارکت و توجه به دیگران مرتبط است. بااین‌حال این رفتار و رفتارهای مشابه برای بسیاری از والدین نامطلوب است. در بیشتر موارد، این رفتارها جزئی از تحول سالم کودک است اما اگر به‌قدری شدید باشد که زندگی شما و فرزندتان را مختل می‌کند لازم است به کودک کمک کنید که این رفتار را ترک کند. در ادامه عملی‌ترین نکات برای خلاص شدن از دست عادت‌های نامطلوب کودکان آورده شده است.
1. مکیدن شست انگشت: به گفته روانشناسان، مکیدن انگشت شست دست‌وپا برای کودکان یک فعالیت آرامش‌بخش است که از آن استفاده می‌کنند تا اضطراب ناشی از بزرگ شدن در آن‌ها کمتر شود. بنابراین اگر فرزند شما در سن پیش‌دبستانی است اما هنوز این عادت را دارد می‌توانید به او کمک کنید تا به‌تدریج از این عادت رهایی پیدا کند:
• سعی کنید زمانی را که فرزندتان برای مکیدن انگشت شست خود صرف می‌کند محدود کنید. به‌عنوان‌مثال، با یکدیگر به توافق برسید که این‌یک فعالیت در زمان خواب است و نباید در جای دیگر یا درملأعام انجام شود.
• بر سر این عادت، با فرزندتان درگیر نشوید. برای مثال خشم خود را با گفتن چنین جملاتی نشان ندهید: "دیگه نمیتونی شستت رو بمکی". در عوض، هر وقت دیدید فرزندتان انگشتش را نمی‌مکد تحسینش کنید.
• سعی کنید با فرزندتان در مورد مکیدن انگشتش صحبت کنید. اگر از او بپرسید "میدونی الان داری انگشتت رو می‌مکی؟" خودآگاهی او را نسبت به رفتارش افزایش می‌دهید و می‌توانید به او کمک کنید که فعالیت آرامش بخشی سالم‌تری را جایگزین این رفتار کند.
• چند روش خلاقانه پیدا کنید که به فرزندتان نشان دهید بزرگ شده است و دیگر نیازی به مکیدن انگشت شستش ندارد به‌عنوان‌مثال از او بپرسید: "فکر می‌کنی مرد عنکبوتی هم انگشت شستش رو می مکه؟"
2. نق زدن: آموزش کودکان در بیان خواسته‌هایشان به‌اندازه یاددادن نحوه تشکر کردن مهم است. اگرچه نق زدن، در کودکان رفتار بسیار معمولی است اما در ادامه چند توصیه برای رهایی از آن آمده است:
• همیشه می‌توانید این مشکل را با فرزندتان در میان بگذارید. سعی کنید تفاوت میان درخواست مؤدبانه با درخواست غیرمؤدبانه را برای او توضیح دهید. همچنین برایش توضیح دهید که جواب برخی از درخواست‌هایشان بله خواهد بود و جواب بعضی از آن‌ها نه و باید سعی کنند با آن کنار بیایند.
• مهم‌ترین نکته این است که شما برای فرزندتان، الگو هستید. اگر خودتان رفتار نق زدن را جلوی فرزندتان انجام می‌دهید، تعجب‌آور نیست که فرزندتان نیز مثل شما رفتار کند.
• اگر فرزندتان نق زد واکنش بیش‌ازاندازه نشان ندهید، زیرا ممکن است در آن لحظه متوجه رفتارش نباشد. می‌توانید از او سؤال کنید: "آیا روش دیگری وجود دارد که از طریق آن درخواستت را بیان کنی؟".
• همیشه نق زدن‌های فرزندتان را نادیده بگیرید اما درعین‌حال مطمئن شوید که همیشه به درخواست‌های مؤدبانه او واکنش نشان می‌دهید.
3. دندان‌قروچه: بسیاری از والدین معمولاً متوجه می‌شوند که فرزندشان در هنگام خواب یا در بیداری، دندان‌قروچه دارد. راه‌هایی وجود دارد که می‌توان از طریق آن به فرزندتان کمک کنید که با این مسئله روبرو شود:
• مطالعات نشان می‌دهند که دندان‌قروچه بیشتر ناشی از استرس در کودکان است چه این استرس به خاطر امتحان مدرسه باشد چه جابجایی خانه از شهری به شهر دیگر. لازم است در مورد آنچه به فرزندتان استرس وارد کرده است با فرزندتان صحبت کنید.
• می‌توانید به فرزندتان کمک کنید ه قبل از خواب روش‌های آرامش‌بخش انجام دهد برای مثال دوش گرفتن، گوش کردن به موسیقی یا کتاب خواندن.
• در موارد نادر، اگر استرس جدی‌تر باشد، ممکن است لازم باشد با پزشک مشورت کنید تا با یک روش درمانی خاص ، جلوی دندان‌قروچه را بگیرید. این شرایط را نادیده نگیرید زیرا ممکن است به فرزند شما آسیب برساند.
4. جویدن ناخن: دلایل زیادی برای ناخن جویدن در کودکان وجود دارد ازجمله استرس، کنجکاوی، بی‌حوصلگی یا صرفاً از روی عادت. بدترین نکته این است که احتمالاً این عادت تا بزرگ‌سالی ادامه خواهد داشت. بنابراین اگر متوجه شدید فرزندتان برای مدتی طولانی این عادت را دارد حتماً با استفاده از توصیه‌های زیر در ترک آن به او کمک کنید:
• سعی کنید علت ناخن جویدن را پیدا کنید. شاید فرزندتان تحت استرسی است که می‌توانید به او در غلبه بر این استرس کمک کنید.
• به او کمک کنید که از عادتش آگاه شود. می‌توانید با یکدیگر در مورد یک تلنگر موافقت کنید که هر وقت این تلنگر را به او دادید متوجه شود در حال جویدن ناخن است و دستش را از دهانش بیرون بیاورد. این تلنگر می‌تواند کلامی یا غیرکلامی باشد.
• یک جایگزین خلاقانه ارائه دهید. اگر دخترتان دوست دارد ناخن‌هایش را بجود پیشنهاد دهید که بر ناخن‌هایش طرح‌های زیبایی بکشید تا احساس کند یک شاهزاده خانم زیباست که نمی‌خواهد ناخن‌هایش خراب شود.
5. دست در بینی کردن: کودکان ناز ما گاهی اوقات کارهای ناخوشایندی انجام می‌دهند مثل دست در بینی کردن و خوردن آنچه در بینی‌شان بوده است. مطالعات نشان می‌دهند این کار نه‌تنها یک عادت ناخوشایند است بلکه مسبب گسترش باکتری‌های ذات‌الریه نیز می‌شود. در ادامه چند راهکار برای رهایی از این عادت آورده شده است:
• هر بار که فرزند شما این کار را انجام داد توجه او را به خودتان برگردانید و به او دستمال‌کاغذی بدهید. شاید این کار از روی غفلت باشد و با این کار به فرزندتان کمک می‌کنید که از عادتش آگاه شود.
• در مورد نگرانی‌های بهداشتی با فرزندتان صحبت کنید و تمام پیامدهای این عادت را برای فرزندتان توضیح دهید. مانند یک بزرگسال با او صحبت کنید. کودکان خیلی دوست دارند که جدی گرفته شوند.
• سعی کنید فرزندتان را در فعالیت‌هایی مشغول کنید که دست‌هایش درگیر باشد تا مجبور نشود برای رفع بی‌حوصلگی، دستش را در بینی کند.
6. پیچاندن مو: پیچاندن مو یک عادت ناخوشایند است که هرازگاهی ممکن است کودکان آن را انجام دهند، بااین‌حال برای کودکان مضطرب این عادت یک فعالیت آرامش‌بخش است. اگر این عادت بعد از 3-4 سالگی در فرزندتان ادامه پیدا کرد راهکارهایی که در ادامه آمده است را امتحان کنید:
• در مورد این رفتار با فرزندتان صحبت کنید و سعی کنید علت آن را پیدا کنید.
• سعی کنید به او کمک کنید که فعالیت‌های دیگری برای تخلیه انرژی‌اش پیدا کند برای مثال رقصیدن، ورزش کردن و غیره.
• یک جایگزین پیدا کنید به‌عنوان‌مثال یک عروسک به او بدهید تا فرزندتان به‌جای بازی کردن با موهای خودش، با موهای عروسک بازی کند.
7. استفاده از کلمات نامناسب: این رفتار در کودکان غیرقابل‌اجتناب است. درحالی‌که کودکان نوپا ممکن است بدون هیچ نیت بدی از کلمات زشتی استفاده کنند کودکان بزرگ‌تر ممکن است با استفاده از این کلمات، توهین‌آمیز رفتار کنند. والدین می‌توانند برای کمک به فرزندشان در ترک این عادت از راهکارهای زیر استفاده کنند:
• اطمینان حاصل کنید که به‌اندازه کافی به فرزندتان توجه می‌کنید. کودکی که توجه و فرصت کافی برای شنیدن داشته باشد، به‌احتمال‌زیاد از زبان توهین‌آمیز استفاده نخواهد کرد.
• مراقب برنامه‌های تلویزیونی، موسیقی و محتوای اینترنتی‌ای که کودک با آن‌ها مواجه می‌شود باشید. با فرزندتان صحبت کنید و محدودیت‌هایی را برای او بگذارید تا متوجه شود چه چیز درست و چه چیز اشتباه است.
• در برخورد با این رفتار فرزندتان، واکنش بیش‌ازاندازه نشان ندهید و عصبانیت خود را ابراز نکنید در عوض سعی کنید در مورد احترام گذاشتن به دیگران، برایش توضیح دهید و به او بگویید در صورت تکرار این رفتار، چه تنبیهی برایش در نظر گرفته می‌شود.
8. دروغ گفتن: دلایل مختلفی برای دروغ‌گویی در کودکان وجود دارد ممکن است کودک بخواهد چیزی را بپوشاند، داستان را هیجان‌انگیزتر کند، جلب‌توجه کند، به آنچه می‌خواهد برسد و غیره. معمولاً کودکان در سه‌سالگی شروع به دروغ گفتن می‌کنند اما در سن 4 تا 6 سالگی دروغ‌ها پیچیده‌تر می‌شوند زیرا کودکان در این سن می‌توانند درک کنند که دیگران چگونه فکر می‌کنند. در ادامه چند نکته برای ترک این عادت در کودکان آورده شده است:
• کودک خود را به گفتن حقیقت تشویق کنید. مهم نیست که او چه اشتباهی را انجام داده است. به او بگویید که از اینکه حقیقت را گفته است خوشحالید و می‌توانید به او در حل مسئله کمک کنید.
• به فرزندتان کمک کنید که از موقعیت‌هایی که ممکن است در آن‌ها مجبور به دروغ‌گویی شود اجتناب کند. برای مثال اگر به خانه آمدید و متوجه شدید بطری شیر بر روی زمین ریخته شده است نپرسید چه کسی این کار را انجام داده است. به‌جای آن بگویید که بطری شیر بر روی زمین ریخته است و باید آن را با همکاری یکدیگر تمیز کنید.
• در مورد دروغ گفتن با فرزندتان صحبت کنید. به او توضیح بدهید که دروغ گفتن در هر نوع رابطه‌ای، رفتاری منفی است.
9. پاک کردن دست‌ها با لباس: کودکان (و همچنین برخی از بزرگسالان) این عادت ناخوشایند را دارند که دستان خود را با لباس پاک می‌کنند. برای ترک این عادت می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
• همیشه در هنگام غذا خوردن، به فرزندتان دستمال‌سفره بدهید. این کار را مرتباً انجام دهید و به فرزندتان یادآوری کنید که صورت و دست‌هایش را با آن تمیز کند.
• وقتی فرزندتان در حال انجام یک فعالیتی است که کثیف‌کاری در پی دارد، به او یک دستمال یا حوله بدهید.
• به خاطر این رفتار از فرزندتان عصبانی نشوید. اگر سر فرزندتان داد بزنید، او هیچ رفتار مناسبی را یاد نمی‌گیرد.
10. استفاده زیاد از تلفن همراه یا تلویزیون: آمار مربوط به استفاده کودکان از تلفن همراه یا تلویزیون بسیار وحشتناک است. به‌عنوان‌مثال، کودکان زیر 6 سال بیش از 2 ساعت در روز ، تلویزیون تماشا می‌کنند یا با موبایل بازی می‌کنند. اعتیاد به تکنولوژی قطعاً برای رشد کودک خوب نیست و همه والدین باید از آن آگاه شوند.
• الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید. اگر فرزندتان ببیند شما به‌جای کار کردن با گوشی همراه، کتاب می‌خوانید، به‌احتمال‌زیاد او هم به کتاب خواندن روی می‌آورد.
• با یکدیگر وقت بگذرانید. وقتی در خانه هستید به‌جای تماشای تلویزیون، سعی کنید با فرزندتان فعالیت‌های مختلف مثل بازی یا نقاشی کردن را انجام دهید.
• برای استفاده از تلفن همراه یا تماشای تلویزیون، محدودیت بگذارید. البته قرار نیست کودک را از این فعالیت‌ها محروم کنید اما زمان استفاده از آن‌ها را کاهش دهید.
نویسنده: خانم مینا معین اسلام، روانشناس کودک و بازی درمانگر
جهت تعیین وقت می‌توانید با ما تماس بگیرید:
021-22632356
021-22632357
آدرس:
تهران-خیابان شریعتی - پایین تر از صدر
خیابان خاقانی- جنب بیمارستان جواهری
پلاک 50 واحد 1
