۷ نشانه از اینکه شما والد خوبی هستید، حتی اگر خودتان شک دارید
مرداد 25, 1399
عوامل زیست‌شناختی مؤثر بر رشد کودکان چیست؟
مرداد 25, 1399
چرا نوجوان شما دمدمی‌مزاج و بدخلق است؟
آیا فرزند نوجوان شما دمدمی‌مزاج است؟ اگر به این سؤال خندیدید، شما واقعاً والد یک نوجوان هستید. بسیاری از والدین از نوسانات خلقی فرزندشان در هنگام بلوغ شکایت دارند که لازم است بدانید دلایل قانع‌کننده‌ای در مورد دمدمی‌مزاج بودن والدین وجود دارد و علت آن تنها منحصر به هورمون‌ها نیست.
نوجوانان دمدمی‌مزاج و تغییر سریع مغز آن‌ها
قبل از اینکه استفاده از MRI این‌قدر معمول شود، دشوار بود که بفهمیم در مغز نوجوان چه می‌گذرد و بیشتر دانشمندان بر روی مغز نوجوانانی تحقیق می‌کردند که زود درگذشته بودند اما اکنون می‌توانیم ببینیم که ساختار مغز نوجوانان با کمک اسکن‌های مغزی MRI چقدر در حال رشد است و اکنون می‌دانیم که مغز یک نوجوان در هنگام بلوغ، به‌سرعت در حال تغییر است.
قشر پیش پیشانی، قسمتی از مغز است که مسئولیت تنظیم رفتارهای پیچیده (مثل تصمیم‌گیری‌های پیچیده، ابراز شخصیت فرد و هدایت تعاملات اجتماعی) را به عهده دارد. این ناحیه از مغز تا حدی در طول نوجوانی دچار تولد مجدد می‌شود و اتصالات بین سلول‌های مغزی بعدازاینکه در کل دوران کودکی نسبتاً پایدار است، دوباره با سرعت بالایی رخ می‌دهد.
از سوی دیگر، مغز نوجوان نیز در ناحیه‌های مشخصی مثل لوب پیشانی و لوب آهیانه‌ای، ماده سفید بیشتری تولید می‌کند که این مناطق مغزی با فرایندهای مختلفی ازجمله استدلال، قضاوت و کنترل تکانه درگیر هستند. اگر تابه‌حال، از رئیستان عصبانی شده‌اید اما هیجان خود را ابراز نکرده‌اید درواقع به کنترل تکانه مجهز هستید؛ کاری که یک نوجوان هنوز نمی‌تواند انجام دهد.
برخی از نوسانات خلقی نوجوان، احتمالاً می‌تواند با رشد مغز و تغییرات آن ارتباط داشته باشد. ازآنجایی‌که نوجوان به دلیل تغییرات مغزی، کنترل تکانه ضعیف‌تری دارد احتمالاً قبل از اینکه رفتار کند نمی‌تواند به‌خوبی فکر کند و تصمیم بگیرد.
هورمون‌ها و دمدمی‌مزاج بودن نوجوان
هورمون‌ها در خلق افراد نقش دارند اما نوسانات خلقی نوجوان، فقط به دلیل هورمون‌هایی نیست که شما با آن‌ها آشنا هستید. تصور می‌شود که هورمون‌های جنسی (مثل استروژن و تستوسترون) بر مغز نوجوان تأثیر می‌گذارند و احتمالاً منجر به مشکلات خلقی در نوجوانان می‌شوند. هر زنی که دچار سندرم پیش از قاعدگی (PMS) باشد می‌داند که هورمون‌ها چقدر بر روی خلق افراد مؤثرند اما با کمال تعجب، فقط این هورمون‌ها نیستند که بر خلق نوجوان‌ها مؤثرند.
هورمونی که به‌طورمعمول، بزرگسالان را آرام می‌کند درواقع، باعث اضطراب در نوجوانان می‌شود. در طول لحظات استرس، هورمون THP (یا آلوپراگنانولون) در بدن ما منتشر می‌شود که دارای خاصیت آرامش‌بخش است اما این هورمون در نوجوانان، اثر متضاد دارد.
هرکسی که با یک نوجوان مضطرب در ارتباط باشد می‌تواند به شما بگوید که اضطراب باعث نوسانات خلقی فرد می‌شود. بنابراین، اگر به نظر می‌رسد نوجوان شما اضطراب دارد ممکن است نسبت به بزرگسالان، تحریک‌پذیرتر باشد. با نزدیک شدن نوجوانان به بزرگسالی، این واکنش به هورمون THP به‌تدریج کمتر می‌شود و احتمالاً در دوره‌های استرس‌زا کمتر منجر به نوسانات خلقی می‌گردد.
فرزند نوجوان من دمدمی‌مزاج است یا افسرده؟
والدین اغلب در مورد رفتارهای معمول نوجوان و آنچه باعث نگرانی است سؤال می‌پرسند. یک قانون اساسی در این مورد این است که اگر خلقی در یک نوجوان به مدتی طولانی وجود نداشته باشد احتمالاً طبیعی است. بنابراین، اگر فرزند نوجوان شما شب بدی دارد و تحریک‌پذیر است اما در طول هفته خلق خوبی دارد احتمالاً این روحیه موقتی است.
علاوه بر این، افسردگی و سایر اختلالات روانپزشکی، علاوه بر نوسانات خلقی و دمدمی‌مزاج بودن، علائم دیگری نیز دارند. به‌عنوان‌مثال، افسردگی یک نوجوان ممکن است با کاهش یا افزایش وزن، اختلال در خواب، دوری از دوستان و خانواده یا صحبت در مورد خودکشی همراه باشد.
اگر نگران رفتارهای نوجوان خود هستید همیشه می‌توانید با یک روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید. این افراد می‌توانند به شما کمک کنند که آنچه طبیعی است و آنچه مسئله است را بشناسید و در صورت وجود مشکل، برای درمان اقدام کنید.
اگر نوجوان شما دمدمی‌مزاج است نگران نباشید. این مسئله‌ای دائمی نیست. هرچه مغز نوجوان شما بالغ می‌شود، نوسانات خلقی او به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند.
نویسنده: خانم مینا معین اسلام، روانشناس بالینی کودک و نوجوان و بازی درمانگر
جهت تعیین وقت می‌توانید با ما تماس بگیرید:
021-22632356
021-22632357
آدرس:
تهران-خیابان شریعتی - پایین تر از صدر
خیابان خاقانی- جنب بیمارستان جواهری
پلاک 50 واحد 1
